آیش خاک یا همان Fallow به مدتی زمانی گفته می‌شود که کشاورز، زمین خود را بدون کاشت هیچ محصولی نگه داشته یا به عبارت دیگر به آن استراحت می‌دهد. به بیانی دیگر کشاورز زمین خود را شخم زده، از سابسویلر استفاده کرده اما محصولی را کشت نمی‌کند تا خاک قدرت باروری خود را دوباره به دست آورد. در فصل آیش، بارندگی دو فصل زراعی در خاک ذخیره شده تا در فصل بعدی کاشت با کم آبی مواجه نشود.
معرفی 3 روش اصلی برای آیش خاک
بطور کلی آیش خاک را به 3 دسته تقسیم‌بندی می‌کنند:
- آیش سبز: در آیش سبز، رشد علفهای سبز کنترل نشده تا مورد استفاده توسط دام قرار بگیرد. اما این نوع زیاد پیشنهاد نمی‌شود؛ چراکه رشد علفهای هرز باعث کاهش رطوبت خاک خواهد شد.
- آیش سیاه: زمانی که هیچ اثری از بقایای گیاه برروی زمین دیده نشود، کشاورز آیش سیاه را برای زمین خود در نظر گرفته است. در این روش عملیات خاک ورزی با استفاده از دیسک آفست یا انواع دیگر گاوآهن انجام شده تا خاک و بقایای گیاه بخوبی با هم ترکیب شوند.
- آیش کلشی: آیش کلشی مانند مالچ کلش انجام خواهدشد. در این روش بقایای گیاه روی زمین باقی گذاشته شده و به یکی از روش‌های زیر با علفهای هرز مبارزه می‌شود:
الف. کنترل علفهای هرز با استفاده از پنجه غازی
ب. استفاده از روش شیمیایی بعد از پنجه غازی
پ. استفاده از روش اکولوژیکی با استفاده از علف کش‌ها
چرا آیش بندی برای زمین کشاورزی اهمیت دارد؟
زمانی که خاک طی مدتی تحت کشت قرار بگیرد، تمام مواد مغذی خود را از دست خواهدداد. به همین خاطر لازم است به منظور احیا مواد غذایی و همینطور صرفه جویی در کود دهی و آبیاری، خاک مدتی را بدون استفاده باقی گذاشت. دیگر مزایای آیش زمین کشاورزی عبارت است از:
- بالا آمدن پتاسیم و فسفر بدون استفاده از گاو آهن برگردان دار و در دسترس قرار گرفتن آن برای گیاه
- افزایش میزان کربن، نیتروژن و مواد آلی خاک
- بهبود یافتن رطوبت خاک
- افزایش میکروارگانیسم‌های مفید خاک
- افزایش تولید محصول در سال بعد
چه عواملی درآیش بندی زمین کشاورزی موثرند؟
در آیش بندی زمین کشاورزی، عوامل مختلفی تاثیرگذار هستند که می توانند به بهبود و بهره وری زمین کشاورزی کمک کنند. برخی از عوامل مهم در آیش بندی زمین کشاورزی عبارتند از:
بیشتر بخوانید» آشنایی با انواع روش های آبیاری زمین کشاورزی و نکات مهم آن
- تغذیه خاک: تامین مواد آلی و معدنی مورد نیاز برای خاک، مانند ازت، فسفر و پتاسیم، می تواند به بهبود ساختار خاک و تغذیه گیاهان کمک کند.
- تنظیم رطوبت: مدیریت مناسب رطوبت خاک، از جمله آبیاری به موقع و استفاده از روش های مانند آبیاری قطره ای، می تواند به بهبود آبیاری و استفاده بهینه از آب در زمین کشاورزی کمک کند.
- کنترل علفهای هرز: کنترل علفهای هرز به صورت موثر و پایدار می تواند به تقویت آیش بندی زمین کشاورزی و کاهش رقابت بین علفهای هرز و گیاهان محصولی کمک کند.
- تنوع زیستی: حفظ تنوع زیستی در زمین کشاورزی، از جمله استفاده از گیاهان پوششی و حفظ زیستگاه های حیاتی برای جذب حشرات مفید و کنترل آفات، می تواند به بهبود آیش بندی زمین کشاورزی کمک کند.
تفاوت آیش بندی با تناوب زراعی
تناوب زراعی به این معناست که زمین کشاورزی در سال‌های متوالی گیاهان مختلفی را در خود رشد می‌دهد. این در حالیست که آیش‌بندی به معنای تقسیم‌بندی زمین و کاشت محصولات مختلف در یک سال و در قسمت‌های مختلف است.
بیشتر بخوانید» آشنایی با عملیات خاک ورزی و اهمیت انجام آن در کشاورزی
کنترل علف های هرز با استفاده از آیش خاک
کنترل علفهای هرز با استفاده از آیش یک روش بیولوژیکی و پایدار برای کنترل علفهای هرز است. آیش یک گونه از حشرات است که به عنوان دشمن طبیعی علفهای هرز شناخته می شود و می‌تواند به عنوان یک عامل کنترل زیستی برای کنترل علفهای هرز استفاده شود.
آیش به عنوان یک دشمن طبیعی برای برخی از گونه‌های علفهای هرز شناخته شده است و می‌تواند با فعالیت‌های خود به کنترل جمعیت علفهای هرز کمک کند. این حشره از طریق تغذیه بر روی برگ‌ها و ساقه‌های علفهای هرز، آن‌ها را تخریب کرده و باعث کاهش جمعیت آن‌ها می‌شود.
استفاده از آیش به عنوان یک روش کنترل بیولوژیکی علفهای هرز، مزایای زیادی دارد از جمله کاهش استفاده از سموم شیمیایی، حفظ تنوع زیستی و حفاظت از محیط زیست. همچنین، این روش می‌تواند به کنترل علفهای هرز بدون ایجاد آسیب به محصولات کشاورزی کمک کند.
چگونگی آیش بندی زمین کشاورزی
برای اینکه کشاورزان بتوانند زمین را آیش کنند، دو راه را پیش رو دارند؛ اول اینکه کل زمین تحت آیش قرار بگیرد که از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست. یا اینکه زمین را به قسمت‌های مساوی تقسیم‌بندی کرده و هر قسمت را به همراه تناوب زراعی، آیش کنند. در این روش باید هر قطعه برای کشت یک محصول انتخاب شده و در هر قسمت، یک بخش را نکاشته باقی می‌گذارند. در سال بعد در این بخش محصول کاشته و بخش دیگری را آیش بندی می‌کنند. این کار تا زمانی ادامه خواهد داشت که تمام قطعات آیش شوند.
