گاو آهن یا همان خیش یکی از مهم ترین ابزارهای خاکورزی و موثر در کشاورزی است. هدف از استفاده گاو آهن، شخم زدن تغییرات فیزیکی خاک برای آماده کردن بستر خاک برای کاشت بذر و رشد ریشه گیاهان خواهدبود. در حقیقت گاوآهن، در حین شخم زدن و زیر و رو کردن خاک، علف های هرز را نیز از بین برده و در زیر خاک دفن می کند.در صورتی که قصد خرید بهترین گاو آهن را دارید، به این نکته توجه داشته باشید که بهترین نوع این دستگاه را مشخصات زمین شما تعیین خواهد کرد.
همانطور که قبلا هم به آن اشاره کردیم، گاو آهن وسیلهای است که عملیات خاکورزی و شخم زدن زمینهای کشاورزی را برعهده دارد. اما اینکه به چه منظور، در کدام مرحله از آماده سازی زمین و تا چه عمقی از زمین را میخواهید شخم بزنید، میبایست از انواع مختلف آن استفاده کرده که در ادامه به معرفی انواع آن خواهیم پرداخت.
استفاده از گاو آهن برگردان دار برای برش دادن سطح خاک، زیر و رو کردن آن، کنده شدن علفهای هرز و دفن شدن گیاه در خاک رایج است. این مدل از گاو آهن دارای سه نوع سوار شونده، نیمه سوار و کششی بوده که هرکدام متناسب با نوع کاربری، اندازه زمین و نوع تراکتور به کار میرود.
گاو آهنهای بشقابی از جمله ادوات کشاورزی برای انجام عملیات خاکورزی اولیه هستند. این نوع گاو آهن دارای تعدادی بشقاب مقعر و زاویه دار بوده که عمود بر سطح زمین قرار میگیرد. لبه بشقابها معمولا صاف یا دندانه دار است. از گاو آهن بشقابی برای زمانی استفاده میشود که می بایست در کنار بریدن و برگرداندن خاک، بقایای گیاه هم با خاک ترکیب شده و بافت خاکی سخت و خشک را پیشرو داشته باشید.
از گاو آهن چیزل به منظور شکستن و از بین بردن لایه سخت خاک استفاده میشود. علاوه بر این تهویه خاک برای آماده سازی بستر خاک زمان تهیه بذر هم دیگر موردی است که میتوان از گاو آهن چیزل استفاده کرد. گاو آهن چیزل در قیاس با گاو برگرداندار، به مقاومت کششی کمتری نیاز داشته و برای زمانی که جنبههای خاکورزی حفاظتی مد نظر است، به کار میرود. این مدل از گاو آهن خاک را برنمیگرداند و عملیات خاکورزی را با سرعت بیشتر و مقرون به صرفه تر انجام میدهد.
بطور کلی زمینهای کشاورزی بعد از گذشت چند سال عملیات خاکورزی و رفت و آمد ماشین الات کشاورزی، لایهای ضخیم در قسمتهای زیرین را به خود میگیرند. این لایه سخت، مانع از تهویه خاک و رسیدن مواد مغذی به لایههای زیرین خواهد شد. بنابراین لازم است از وسیلهای به نام سابسویلر یا همان گاو آهن زیرشکن برای از بین بردن بافت سخت خاک استفاده شود.
دیگر مدل گاو آهنهای موجود در بازار، گاو آهن تلسکوپی است. این ابزار کشاورزی دارای دو نوع گاو آهن برگردان دار سه خیش تلسکوپی و گاو آهن برگردان دار 5 خیش تلسکوپی هستند. این وسیله با ایجاد شیار و برگرداندن خاک، زمین را به عمق کاری 20 سانتیمتر و عرض 2 متر شخم زده و توانی معادل 60 تا 80 اسب بخار نیز نیاز دارد.
اجزای مختلف و فاکتورهای موثر در قیمت گاو آهن
گاوآهن کشاورزی به طور عمومی در قطعات و تجهیزات مختلف مورد استفاده در صنعت کشاورزی مورد استفاده قرار میگیرد. برخی از قسمتهای مختلف گاوآهن کشاورزی عبارتند از:
1. تیغهها: تیغهها برای برش و برداشت محصولات کشاورزی مورد استفاده قرار میگیرند. آنها باید مقاوم و تیز باشند تا بتوانند به خوبی کارایی خود را انجام دهند.
2. دیسکها: دیسکها برای کاشت و کشت مزارع استفاده میشوند. آنها باید مقاوم و پایدار باشند تا بتوانند خاک را به خوبی پر کنند و کشت را انجام دهند.
3. خیش ها: خیشها برای برش یا خرد کردن مواد خام مورد نیاز در کشاورزی استفاده میشوند. آنها باید دقیق و مقاوم باشند تا کارایی خود را به خوبی انجام دهند.
4. قطعات پراکنده: این شامل قطعات کوچکتری مانند پیچ و مهرهها، واشرها و قطعات متصل کننده دیگر است که در تجهیزات و ماشینآلات کشاورزی استفاده میشوند.
هدف از استفاده از گاوآهن کشاورزی در این قطعات، افزایش مقاومت، دوام و کارایی آنها در شرایط سخت و خشن کاربردی در زمینه کشاورزی است.
استفاده از گاو آهن برای انجام عملیات خاکورزی، بسته به شرایط محیطی و نوع خاک دارد. به عنوان مثال در کشورهایی با شرایط اقلیمی ایران، متداولترین مدل این وسیله گاو آهن تلسکوپی (گاو اهن برگردان دار تلسکوپی) است. گاواهن تلسکوپی سه خیش دارای یک گوه سه وجهی بوده در حین عملیات خاکورزی، بافت خاک را بریده آن را بالا آورده و مجدد برمیگرداند.
این نوع از گاو آهن به منظور شخم زدن زمین، کنترل علفهای هرز، تهویه زمین و… مورد استفاده قرار میگیرد. گاو اهنهای تلسکوپی سه خیش به دلیل داشتن بازویی هیدرولیکی، میتواند از سمت راست تراکتور تا 150 سانتی متر جابجا و زیر درخت برود.
حداکثر عمقی که برای گاوآهن تلسکوپی سه خیش در نظر گرفته شده 20 سانتیمتر و محدوده شخم آن نیز 1 متر است. میزان نیروی مورد نیاز در این دستگاه، 50 تا 60 اسب بخار بوده که برای تراکتورهای فرگوسن، فیات و رومانی هم کاربرد دارد.
گاو آهن برگردان دار 5 خیش تلسکوپی یا همان هیدرولیکی، با ایجاد شیار و برگرداندن خاک، بقایای گیاه را به سطح زیرین خاک منتقل کرده و باعث تهویه آن نیز میشوند. استفاده از گاوآهن باعث بهبود وضعیت خاک و افزایش حاصلخیزی خاک خواهدشد.
این وسیله با داشتن عرض کاری 2 متر و 18 سانتیمتری و قدرتی برابر 60 الی 80 اسب بخار، این امکان را فراهم میکند تا وسعت بیشتری از زمین کشاورزی شخم زده شود. علاوه براین سیستم هیدرولیکی آن، به دلیل حالت کشابی شاسی، سبب شده تا زیر شاخهها و نزدیک تنه درختان هم به درستی شخم زده شود. ساختمان گاواهن برگرداندار 5 خیش تلسکوپی عبارتند از: جک هیدرولیک، خیش، ساقه، ضمائم گاو آهن (بر ها، پیش خیش ها، پیش بر بشقابی مقعر، صفحه خاشک، دنباله صفحه برگردان، ریشه بر، قلاب علف هرز و چرخ میزان)و شاسی یا قاب گاو آهن ( شاسی ثابت، شاسی قابل تنظیم و شاسی ترکیبی.)
زمانی برای خرید گاو آهن تلسکوپی قانع خواهیدشد که از مزایای آن برای زمین کشاورزی خود اطلاع داشته باشید. این مزایا عبارتند از:
• شخم و زیر و رو کردن خاک زمین کشاورزی به عنوان شخم اولیه
• مدفون کردن تمام یا بخشی از خاشاک و بقایای گیاهی به زیر خاک
• افزایش تهویه خاک و نفوذ هوا به زمین
• افزایش نفوذ و جریان آب در خاک
• حذف و از بین بردن بخشی از علف های هرز از زمین زراعی
• از بین بردن برخی از حشرات، تخم و یا لارو آن ها
• مخلوط کردن کودهای شیمیایی، دامی و سبز
• آماده کردن بستر مناسب برای بهتر سبز شدن بذر
• به سطح خاک آوردن ریشه ها، ساقه ها و غده های زیرزمینی و پوسیدن آن ها
زمانی که قصد خرید این وسیله را دارید، باید بدانید که عوامل موثری در قیمت گاو آهن تلسکوپی تاثیرگذار هستند. از آنجایی که این وسیله از اجزای مختلفی ساخته شده، متریال به کار رفته در هرکدام از قسمتها میتواند بر قیمت نهایی آن موثر باشد. به همین خاطر در ادامه به معرفی اجزای مختلف آن میپردازیم تا هنگام خرید این موارد را در نظر داشته باشید.
خیش: خیش یا همان عامل خاکورز، اصلیترین جزء این دستگاه بوده که از فولاد ضدسایش ساخته شده. خیش خود دارای قطعاتی بوده که برای برش، برداشتن، برگرداندن و انتقال لایهی خاک به کار میرود.
تنه: تنه در گاو آهن مانند ستون فقرات بوده و از فولاد ساخته میشود.
تیغه: تیغه یا سوک نیز از جنس فولادی محکم ساخته شده که حکم برنده خیش را دارد. تیغه معمولا به ذوزنقهای شکل و عرضی بین 30 تا 40 سانتیمتر دارد.
صفحه برگردان دار: مهمترین تفاوت بین گاو آهن برگرداندار و انواع دیگر، صفحهای است که به واسطه آن خاک برش و برگردانده میشود.
کفش: کفش قطعهای در گاوآهن تلسکوپی بوده که برای حفظ تعادل جانبی گاوآهن و حرکت مستقیم در قسمت پشتی تراکتور بسته میشود. این قطعه در امتداد دیواره و روی کف شیار شخم حرکت کرده و نیروهای جانبی را که براثر برگردانده شدن خاک به وجود میآیند را جذب میکند.
پاشنه: پاشنه گاو آهن سه خیش تلسکوپی قطعهای ست که به قسمت انتهایی کفش متصل میشود. هرچه گاو آهن سنگینتر و طول کفش بلندتر باشد، وجود پاشنه از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد بود.
ساقه: ساقه قطعهای بین ستون فقرات خیش و شاسی گاو آهن است.