قبل از اینکه حرفی از انجام عملیات کشاورزی، عملیات خاکورزی و… در زمین کشاورزی باشد، کشاورزان تنها خاک و آبیاری را برای زراعت مهم می‌دانستند. در واقع آبیاری از جمله مهم‌ترین فعالیت‌های بشر محسوب می‌شود که گذشت زمان، روش‌ها و وسایل آن را تغییر داد. از آنجاییکه در آبیاری زمین کشاورزی باید به بذر کاشته شده و شرایط جوی توجه داشت، انتخاب روش آبیاری کشاورزی هم متناسب با این موارد تغییر خواهدکرد. بطور کلی روش‌های مورد استفاده در آبیاری به دو دسته کلی آبیاری سطحی و آبیاری تحت فشار تقسیم‌بندی می‌شوند که در ادامه مجله شرکت ماشین آلات کشاورزی خیش ساز به معرفی هریک خواهد پرداخت.
آبیاری سطحی زمین کشاورزی
آبیاری سطحی یک روش اصلی برای آبیاری زمین‌های کشاورزی است که از قدیمی‌ترین روش‌های آبیاری استفاده می‌شود. در این روش، آب به صورت مستقیم از منابع آبی یا سیستم‌های آبیاری به سطح زمین منتقل شده و پس از پخش و توزیع روی سطح زمین، به گیاهان آبیاری می‌شود.
مزایای آبیاری سطحی شامل کاهش هزینه‌های نصب و نگهداری سیستم‌های آبیاری، امکان ذخیره آب در خاک و افزایش توده خاکی، کاهش آلودگی آب زیرزمینی و افزایش تغذیه گیاهان از طریق عناصر معدنی موجود در آب می‌باشند. اما این روش از آبیاری برای زمین‌هایی که شیب زیادی داشته و بایستی به وسیله گاو آهن برگردان، زمین تسطیح و شیب‌بندی شود، توصیه نمی‌شود.
آبیاری تحت فشار
آبیاری تحت فشار یکی از روش‌های پیشرفته‌تر و کارآمدتر برای آبیاری زمین‌های کشاورزی است. در این روش، آب توسط سیستم‌های آبیاری مدرن و تکنولوژی‌محور به طور مستقیم و با فشار ارسال می‌شود به زمین‌های کشاورزی. این سیستم از آبیاری که خود به دو دسته کلی آبیاری بارانی و آبیاری قطره‌ای دسته‌بندی می‌شود، شامل لوله‌های دارای فشار، پمپ‌ها، شیرهای کنترلی و سایر تجهیزات ضروری برای انتقال و توزیع آب به نحو موثر می‌باشند.
بیشتر بخوانید» به منظور آشنایی با چیزل کشاورزی و مشاهده لیست محصولات خیش ساز به همراه قیمت های آن روی لینک داده شده کلیک کنید.
مزایای آبیاری تحت فشار شامل کارایی بالا، صرفه‌جویی در مصرف آب، کاهش هدررفت آب، افزایش کیفیت محصولات کشاورزی، کنترل دقیق تر کمیت و زمان آبیاری، کاهش هزینه‌های نقل و انتقال آب و کنترل بهتر از توزیع آب بین گیاهان می‌باشد.
همچنین، این روش می‌تواند نقاط ضعفی داشته باشد، از جمله نیاز به سرعت و دقت در تنظیم و کنترل سیستم‌های آبیاری، هزینه‌های نصب و نگهداری بالاتر نسبت به روش‌های سطحی، و وابستگی به انرژی و منابع دیگر برای فعالیت کردن سیستم‌های آبیاری می‌باشد.
آبیاری بارانی
اصلی‌ترین لوازمی که برای این روش از آبیاری مورد استفاده قرار می‌گیرد، پمپ، لوله اصلی، لوله جانبی و آبپاش‌ها هستند. آبیاری بارانی متناسب با نوع وسایل آبیاری به دو نوع آبیاری بارانی مکانیزه و آبیاری بارانی کلاسیک تقسیم‌بندی می‌شود. در آبیاری بارانی مکانیزه، جابجایی آبپاش‌ها و لوله‌های جانبی با استفاده از انرژی الکتریکی یا سوخت فسیلی انجام می‌شود. تکنولوژی به کاربرده شده در این روش کمی پیچیده بوده و مناسب اراضی مسطح است. برخلاف آبیاری مکانیزه، در آبیاری کلاسیک، جابجایی آبپاش‌ها را نیروی انسانی به عهده داشته و شامل روش‌های کلاسیک نیمه متحرک، کلاسیک ثابت با آبپاش‌های متحرک، کلاسیک کاملا ثابت و کلاسیک شیلنگی با قرقره است.
آبیاری قطره ای
همانطور که از اسم این روش آبیاری مشخص است، آب با شدت جریان کم و بصورت قطره ای میزان رطوبت خاک را تامین می کند. آبیاری قطره ای هم دارای دستگاه هایی نظیر پمپاژ، تجهیزات تصفیه آب، تانک تزریق کود و مواد شیمیایی، لوله اصلی، لوله جانبی و قطره چکان است. می‌توان گفت مهم‌ترین مزیت استفاده از این روش در کنار صرفه‌جویی در مصرف آب، تقویت خاک در بهترین زمان برای کوددهی گیاهان است. نکته قابل توجه اینجاست که برای استفاده از دستگاه‌های آبیاری قطره ای در زمان کوددهی، باید نسبت به ترکیبات کود حساسیت به خرج داد تا از گرفتگی قطره چکان‌ها و دریپرها جلوگیری شود.
بیشتر بخوانید» آشنایی با نحوه کار و تنظیم کودپاش های مختلف
آبیاری اسپری
روشی دیگر از آبیاری قطره ای که آب بصورت اسپری روی خاک و محیط اطراف درخت پاشیده می شود.
آبیاری بابلر
در آبیاری بابلر که جزئی از روش‌های آبیاری قطره‌ای محسوب می‌شود، شدت آب به اندازه‌ای پایین بوده که قطرات آب بصورت حباب در اطراف گیاه قرار می‌گیرند.
آبیاری زیر سطحی
آبیاری زیر سطحی یکی از روش‌های پیشرفته و کارآمد برای تأمین آب و مرطوب کردن خاک در زمین‌های کشاورزی است. در این روش، آب به طور مستقیم و پایدار از زیر سطح خاک به گیاهان تامین می‌شود. برای انجام آبیاری زیر سطحی، شبکه‌های آبیاری زیر سطحی ایجاد می‌شود که شامل لوله‌ها، لوله‌های زیرزمینی، خطوط آبی، و دیگر تجهیزات مرتبط می‌شوند. این شبکه‌ها به طور مستقیم آب را به ریشه‌های گیاهان ارسال می‌کنند.
مزایای آبیاری زیر سطحی شامل مصرف بهینه‌تر آب، کاهش تبخیر و اشباع سطحی، کنترل بهتر بیماری‌ها و آفات، کاهش آلودگی خوراکی، حفاظت از بزرگراه‌ها و ساختمان‌ها از شیارهای آبیاری، و بهبود جودت جنبه‌های کیفیتی خاک می‌باشد.
این روش از قطره‌چکانی و مرطوب کننده خاک، نوعی شیوه‌های آبیاری زیرسطحی، برای انجام آبیاری حرارتی استفاده می‌کند که هزینه‌ها را کاهش می‌دهد.
اما، آبیاری زیر سطحی همچنین نیازمند هزینه‌های نصب و نگهداری بالا و تجهیزات پیچیده‌ای می‌باشد. همچنین، تنظیم دقیق و کنترل مناسب سیستم آبیاری زیرسطحی نیازمند دانش و تجربه است تا از زیان‌ها و هدررفت‌های آب جلوگیری شود.
کلام پایانی
در این مقاله به معرفی انواع مختلف روش‌های آبیاری زمین کشاورزی پرداختیم. ضمن آشنایی با هرکدام، درباره مزایا و معایب آن‌ها صحبت کردیم و اشاره‌ای به تجهیزات مورد نیاز هر یک داشتیم. پیشنهاد می‌کنیم قبل از انتخاب روش آبیاری با متخصصین این حوزه مشورت کنید.
