برای پرورش گیاهان، خاک یکی از پایه ای ترین موارد موردنیاز است و باید توجه داشته باشیم که تمامی انواع خاک برای کاشت همه محصولات، قابل استفاده نیستند.
هر نوع خاکی با توجه به مواد مغذی و سازنده آن ویژگی ها و خواص متفاوتی از خود نشان می دهد. در این مقاله سعی داریم به زبان ساده ویژگی های هر یک از انواع خاک را برشماریم، همراه ما باشید.
خاک مخلوطی از مواد آلی، مواد معدنی، موجودات زنده (ارگانیسم)، گازها و مایعات است که از متلاشی شدن سنگ ها در اثر فرسایش و هوازدگی طبیعی ایجاد می شوند.
عوامل زیر به سرعت و فرآیند تجزیه سنگ های اولیه کمک می کنند:
- آب
- باد
- تغییرات دما
- گرانش
- فعل و انفعالات شیمیایی
- موجودات زنده
- اختلاف فشار
اجزای تشکیل دهنده خاک به صورت کلی به دو دسته تقسیم می شوند.
دسته اول شامل عوامل زیستی هستند که زمانی زنده بوده و یا هنوز زنده هستند؛ مثل حشرات و ریشه گیاهان دسته دوم شامل مواد غیر زنده است؛ مثل آب، هوا، مواد معدنی و… رایج ترین مواد معدنی موجود در انواع خاک که در رشد گیاهان هم موثر هستند، شامل فسفر، پتاسیم و گاز نیتروژن است. برخی دیگر از مواد معدنی که با نرخ کمتری در خاک مشاهده می شوند شامل کلسیم، منیزیم و گوگرد است.
آشنایی با کاربردی‌ترین انواع خاک و ویژگی‌های هرکدام
خاک یک منبع طبیعی است که می توان آن را در دسته بندی هایی قرار داد. شناسایی نوع خاک مورد نیاز برای یک پروژه در حمایت از رشد سالم گیاه از اهمیت بالایی برخوردار است. خاک را می توان بر اساس خصوصیات فیزیکی به انواع زیر تقسیم کرد:
- خاک ماسه ای (Sandy soil)
- خاک رس (Clay Soil)
- خاک سیلتی (Silty Soil)
- خاک لومی (Loamy Soil)
- خاک پیت (Peaty Soil)
- خاک گچی (Chalky soi)
همه چیز درباره خاک ماسه ای
خاک های ماسه ای سبک و ریز هستند. از آن جا که خاک های ماسه ای دارای ذرات بزرگی هستند، به سرعت خشک می شوند (رطوبت خود را از دست می دهند) و غالباً مواد مغذی کمی دارند و اسیدی هستند. قبل از این که گیاه از آب و کود داخل خاک ماسه ای استفاده کند، به دلیل نفوذپذیری بالا، آب و کود به سرعت زهکشی می شوند.
می توان خاک ماسه ای را با مواد آلی اصلاح کرد که توانایی خاک در نگه داشتن مواد مغذی بهبود پیدا کند. برای بهبود خصوصیات آلی خاک از کمپوست، منابع کود غنی از کربن و مواد غنی از میکروب های خاک استفاده می شود.
مزیت خاک ماسه ای
- در بهار سریع گرم می شود.
معایب خاک ماسه ای
- در تابستان به سرعت خشک می شود.
- مواد مغذی کمی دارد.
- آب را در خود نگه نمی دارد.
- اغلب اسیدی است.
موارد استفاده
- مناسب برای بوته ها و پیاز گیاهانی مانند لاله ها، گل مینای درختی و گل های رز خورشیدی است.
- محصولاتی مانند هویج، جعفری و سیب زمینی خاک های ماسه ای را ترجیح می دهند.
- کاهو، توت فرنگی، فلفل، ذرت، کدو، کدو سبز، گوجه فرنگی در خاک های ماسه ای کشت می شوند.
آشنایی با خاک رس و مزایا و معایب استفاده از آن
خاک های رسی سنگین ترین نوع از انواع خاک هستند. این خاک ها به دلیل ریز بودن ذراتشان، رطوبت زیادی را در خود نگه می دارند و
اغلب گرم شدن آن ها در بهار بیشتر طول می کشد. تراکم و ترک خوردگی خاک نیز خطر بزرگی برای خاک رس است. ریشه گیاهان نمی توانند از لایه های سخت خاک رس عبور کنند؛ اما برخلاف خاک های شنی، خاک های رسی غنی از مواد مغذی هستند.
با استفاده از خاک های رسی، مواد مغذی برای مدت طولانی تری در خاک ذخیره می مانند و گیاهان را تغذیه می کنند. خاک رس برای کار کردن سخت است، زیرا در بیشتر مواقع حالتی خمیری و چسبنده دارد؛ اما با استفاده از تکنیک های مناسب می توان کیفیت کلی خاک را بهبود ببخشید.
وقتی صحبت از زمین باغ یا محصولات کشاورزی می شود، خاک های رسی را با کمپوست و محصولات غنی از میکروب های خاک اصلاح کنید تا مواد آلی بهبود یابند. با کار نکردن روی خاک هنگام خیس بودن، از فشردگی و تراکم آن جلوگیری کنید.
مزایای خاک رس
- خاک های رسی مواد مغذی را نگه می دارند؛ بنابراین گیاه غذای مورد نیاز خود را دارد.
- برای پرورش محصولاتی که به آب زیادی احتیاج دارند، عالی است.
معایب خاک رس
- آب را نگه می دارد و زهکشی آب کند انجام می شود.
- در بهار به آهستگی گرم می شود.
- به راحتی متراکم می شود.
- تمایل به قلیایی بودن دارد.
موارد استفاده
- مناسب برای گیاهان چند ساله و درختچه هایی مانند آستر (Aster) و ترنج (Bergamot) است.
- درختان میوه، درختان زینتی و بوته ها در خاک های رسی رشد می کنند.
آشنایی با خاک سیلتی و مزایا و معایب استفاده از آن
خاک سیلتی چیزی بین خاک های ماسه ای و رسی است. این خاک حاصلخیزتر از خاک های ماسه ای است. خاک های سیلتی نسبت به دیگر انواع خاک تمایل بیشتری برای تشکیل پوسته دارند. در هنگام خشک شدن، خاک های سیلتی با لمس دست احساس خُرد شدن و پوسته پوسته شدن را تداعی می کنند؛ اما وقتی خیس هستند، می توان به راحتی آن ها را در دست خود گلوله کرد. برای کاهش خطر تراکم (فشرده شدن خاک) از کار با خاک های سیلتی در هنگام رطوبت خودداری کنید.
مزایای خاک سیلتی
- حاصلخیز است و مواد مغذی را بهتر از خاک های ماسه ای در خود نگه می دارد.
- نسبت به خاک ماسه ای ظرفیت نگهداری آب بیشتری دارد.
- کار با آن راحت تر از خاک های رسی است.
معایب خاک سیلتی
- فیلتراسیون آب می تواند ضعیف باشد.
- تمایل بیشتری به تشکیل پوسته دارد.
- می تواند جمع و جور و سخت شود.
موارد استفاده
- مناسب برای درختچه ها، گیاهان بالارونده، علف ها و گیاهان چند ساله مانند ماهونیا است.
- درختان دوستدار رطوبت مانند بید، سرو، زغال اخته و توس در خاک های سیلتی به خوبی رشد می کنند.
- بیشتر محصولات گیاهی و میوه ای در خاک های سیلتی که زهکشی کافی دارند قابل استفاده هستند.
